http://www.odznaka.kuj-pom.bydgoszcz.pt … zpetal.htm
Dwór w Szpetalu Górnym, zwany lamusem lub dworem wieżowym, jest bardzo dobrze zachowanym przykładem murowanego dworu renesansowego. W obecnej formie jest to budowla wzniesiona na planie zbliżonym do kwadratu o wymiarach zewnętrznych 8,7 na 8,8m i wysokości (od powierzchni gruntu do szczytu dachu) około 10,5 m. Została ona wymurowana z cegły na podmurówce kamiennej. Ściany szczytowe poddasza wzniesione zostały z muru pruskiego. Dwór posiada dwie pełne kondygnacje naziemne posadowione na głębokim podpiwniczeniu wychodzącym nieznacznie ponad poziom gruntu oraz jedną kondygnację poddasza w połaci dachu łamanego. Elewacje dworu pozbawione są artykulacji plastycznych, a ich układ różni się jedynie rozmieszczeniem otworów okiennych. Elewacja północna od strony zachodniej, poprzedzona została przybudówką przedsionka, w obrębie którego znajduje się wejście i szyja piwniczna. Od strony wschodniej znajduje się prostokątne okno piwnicy. Kondygnacje zasadnicze pozbawione są okien, a w strefie poddasza, na osi szczytu, znajduje się wtórny otwór okienny. Elewacja wschodnia posiada po dwa szeroko i symetrycznie rozstawione okna w każdej kondygnacji. Podobnie rozmieszczone są otwory elewacji południowej, która znajduje się w strefie piwnic i drugiej kondygnacji. Strefa poddasza, podobnie jak na przeciwległym szczycie, zaopatrzona jest w pojedynczy otwór okienny. Elewacja zachodnia obejmuje w strefie przyziemia równomierny układ trzech okien, z czego środkowe jest wtórnym. Na piętrze znajdują się dwa otwory okienne umieszczone na osiach skrajnych okien przyziemia. Kondygnacja piwnic oraz dwie kondygnacje naziemne posiadają takie same rozplanowanie. Obejmuje ono w każdej z nich cztery pomieszczenia w nierównomiernym układzie krzyżowym, z podziałem dwutraktowym przebiegającym wzdłuż osi północny-wschód, południowy-zachód. Pomieszczenia piwnic i przyziemia posiadają sklepienia kolebkowe. Otwory okienne od strony wnętrz zostały umieszczone w głębokich wnękach zamkniętymi łukami odcinkowymi.
Nie wiadomo, jak długo lamus pełnił funkcje rezydencjonalne, a jedynie pewne jest, że w 1912 roku zbudowano nowy dwór w Szpetalu Górnym, który został doszczętnie spalony w 1945 r. W okresie okupacji hitlerowskiej majątek w Szpetalu Górnym stał się ośrodkiem urzędowania okręgowego zarządcy chłopów, a po zakończeniu przejęty przez własność Skarbu Państwa. Wkrótce został rozparcelowany, a park wraz z ogrodem przez kilka lat po wojnie był dzierżawiony przez dawnego ogrodnika dworskiego Michała Malinowskiego.
|
